Một buổi sinh hoạt chi bộ chuyên đề của Chi bộ Trường THPT Trần Khai Nguyên (Quận 5). (Ảnh minh họa)
Tại 3 khía cạnh kế tiếp, có thể tiếp cận vấn đề trao đổi, thảo luận trong các cuộc họp chi bộ. Đầu tiên, cần có các ý kiến trao đổi qua lại để làm rõ vấn đề hoặc tìm ra phương án tốt nhất. Thứ hai, đa dạng ý kiến và sự sôi nổi là cần thiết để tạo ra một cuộc họp chi bộ thành công. Thứ ba, có không khí dân chủ, cởi mở trong cuộc họp để bảo đảm các nguyên tắc hoạt động của Đảng. Cấp ủy, người chủ trì cuộc họp nên quan tâm đến các cách tiếp cận này để tổ chức cuộc họp thực sự có ý nghĩa và có ích cho các đảng viên.
Để đảm bảo chất lượng cuộc họp của chi bộ, người đứng đầu cần tạo điều kiện cho các thành viên trong đảng phát biểu những ý kiến từ góc độ cá nhân. Việc này không chỉ giúp mỗi thành viên phát huy tối đa khả năng của mình mà còn là trách nhiệm của từng người trong đảng. Tuy nhiên, nhiều thành viên trẻ hoặc mới tham gia thường có tâm lý e ngại, nghĩ rằng ý kiến của mình không đúng hoặc không hữu ích. Vì vậy, người đứng đầu cần quan tâm đến tâm lý này và tìm cách khơi gợi sự tự tin và tích cực trong các thành viên để họ có thể phát biểu ý kiến một cách hiệu quả.
Chẳng hạn, khi chi bộ bàn đến việc xem xét sự phấn đấu của một cảm tình đảng và chuẩn bị biểu quyết kết nạp đồng chí ấy vào Đảng mà không khí thảo luận hạn chế thì người chủ trì nên có những gợi ý cụ thể; trong đó, đề nghị các đảng viên được giao nhiệm vụ giúp đỡ cảm tình đảng phát biểu về động cơ vào Đảng, về sự phấn đấu, về thái độ ứng xử với đồng nghiệp, với khách hàng, về nỗ lực hoàn thành các nhiệm vụ được giao, về ý thức tổ chức kỷ luật, về những điều cần lưu ý… Sau phát biểu của đồng chí được phân công, người chủ trì có thể gợi ra các câu hỏi để các đảng viên khác trả lời hoặc đặt câu hỏi phù hợp cho từng đảng viên. Có thể tuần tự như thế cho đến khi các vấn đề được làm sáng tỏ. Dĩ nhiên, về cách thức, đồng chí chủ trì cần khéo léo, tế nhị để nhận lại được ý kiến thiết thực, trung thực, thay vì chỉ các ý kiến theo kiểu ”tôi nhất trí với ý kiến của đồng chí A. Vừa phát biểu” hoặc ”tôi thống nhất với ý kiến của chi bộ”….
Dĩ nhiên, cần khơi gợi tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác của mỗi đảng viên trong việc thảo luận về các vấn đề của chi bộ và đơn vị hoặc có liên quan đến đơn vị. Đồng chí bí thư chi bộ cần chú ý tạo cơ hội cho các đảng viên được bộc lộ tinh thần trách nhiệm của mình thay vì cho rằng ”mình không nói ra thì vấn đề cũng được giải quyết” và luôn ở trong tâm thế thụ động, thậm chí bàng quan. Ở đây, cần chú ý nhu cầu về việc phát huy trí tuệ tập thể cho chi bộ và cá nhân từng đảng viên; tức là chi bộ cần có nhiều ý kiến, sáng kiến từ mỗi đảng viên và mỗi đảng viên cần mạnh dạn thể hiện sự đóng góp của mình để khẳng định vai trò của mình cũng như cần từng ý tưởng, sáng kiến của người khác để bồi đắp kiến thức, nhận thức hoặc rút ra kinh nghiệm cho bản thân. Nói cách khác, làm sao để đảng viên thấy cuộc sinh hoạt là dịp tốt để thể hiện năng lực, trách nhiệm của bản thân và chi bộ thì cần sự tổng hợp năng lực, trách nhiệm đó để thực hiện tốt các nhiệm vụ của mình.
Một buổi gặp gỡ sôi nổi, phong phú chỉ có thể xảy ra khi mọi người tham gia trò chuyện, chia sẻ quan điểm một cách tích cực, có trách nhiệm. Nếu tất cả mọi người đều tham gia, thì tốt hơn cả. Đối với các nhóm có ít hơn 10 thành viên, tất cả các thành viên nên có quan điểm của mình. Nếu có dưới 30 thành viên, thì ít nhất 50% phải bày tỏ quan điểm và trong các cuộc họp khác nhau, các thành viên nên bày tỏ quan điểm khác nhau, không phải ai cũng có quan điểm trong mỗi cuộc họp. Thỉnh thoảng, những người khác cũng có thể bày tỏ quan điểm của mình.
Để tạo ra nhiều ý kiến trao đổi và thảo luận, cần tránh việc tranh luận của một số đồng chí. Ví dụ, một đồng chí cố gắng có can đảm để phát biểu nhưng trước khi nói xong, đã có người khác nói, làm gián đoạn phát biểu đó. Điều này khiến người đang nói cảm thấy không nên tiếp tục nói. Mỗi khi đảng viên phát biểu, thường nhận được ý kiến phán xét thiếu tế nhị, gây ức chế hoặc cảm thấy không được tôn trọng. Thậm chí, điều này còn làm nảy sinh tâm lý co thủ, sợ bị phê bình hoặc bị đè nén.
Ở góc nhìn thứ ba, nếu hai điều trên được thực hiện tốt thì dường như sẽ tạo ra được không khí dân chủ, cởi mở của chi bộ và ngược lại, sẽ khó cho rằng một chi bộ có tinh thần đoàn kết, dân chủ nếu trong sinh hoạt ít có ý kiến phát biểu hoặc có thì chỉ là các ý kiến nói cho có. Bởi dân chủ ở đây có thể hiểu là sự phát huy tinh thần trách nhiệm và tự giác tham gia vào các công việc chung của chi bộ, của đảng viên ở tất cả (hoặc ít nhất cũng là đại đa số) đảng viên trong chi bộ đó. Dân chủ trong trường hợp này có thể hiểu là tự do phát biểu, thảo luận (trong một khuôn khổ nhất định) mà không lo sợ bị quy kết, bị đánh giá tiêu cực. Đồng thời, mỗi đảng viên luôn thấy rằng mình phải tích cực tham gia vào các công việc chung của chi bộ, của đơn vị, trước hết từ việc tham gia xây dựng nghị quyết hàng tháng của chi bộ để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của đơn vị.
Để đảm bảo chất lượng cuộc sinh hoạt chi bộ, cần phải thống nhất và tuân thủ một số quy định như giới hạn thời gian cho mỗi ý kiến để tránh tình trạng ý kiến kéo dài, tương tác hợp lý khi gặp trường hợp “nói lại” và tránh tranh luận về từ ngữ và thái độ. Vai trò chủ trì của bí thư hoặc cấp ủy viên rất quan trọng, họ cần thể hiện sự khách quan, độc lập suy nghĩ, tôn trọng ý kiến của người khác và có các kỹ năng về ứng xử, diễn đạt, lắng nghe và tổng quát vấn đề.
Mỗi thành viên đảng có thể học được những điều cần thiết và có thể rút ra kinh nghiệm cho bản thân về nhiều vấn đề thông qua sự thảo luận, trao đổi cởi mở và thẳng thắn trong mỗi kỳ họp của chi bộ. Nếu không khí trong cuộc họp chi bộ uể oải, đảng viên luôn giữ im lặng và bí thư chỉ nói một mình, dự thảo nghị quyết không được quan tâm… Thì cuộc họp chi bộ đó là thất bại và đồng nghĩa với việc vai trò lãnh đạo của chi bộ không được thể hiện rõ ràng, tính tiên phong và gương mẫu của các đảng viên cũng không được phát huy.
