Trong bài viết sau, mời bạn đọc cùng ERA tìm hiểu về việc Sử Dụng Họa Tiết Trong Trang Trí Ứng Dụng.
Lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật cho cuộc sống thực tế được gọi là mỹ thuật ứng dụng. Mỹ thuật ứng dụng khác với mỹ thuật truyền thống chỉ có tính chất thẩm mỹ và trang trí, vì nó kết hợp cả tính năng và tính nghệ thuật trong các sản phẩm.
Tại khắp mọi nơi, nó hiện diện và tác động đến mọi khía cạnh của cuộc sống, từ những vật dụng trong gia đình như ấm trà, tô đến các công trình kiến trúc, thiết kế đồ họa, thời trang và trang trí nội thất.
Table of Contents
Các Sử Dụng Họa Tiết Trong Trang Trí Ứng Dụng Theo Kiến Trúc Đông Dương
Motip Tam đa Phúc – Lộc – Thọ
Biểu tượng Tam Đa Phúc – Lộc – Thọ tượng trưng cho ba điều mà con người ao ước trong cuộc sống: giàu có, sức khỏe và may mắn. Theo quan niệm của người xưa, cuộc sống thường gặp phải nhiều khó khăn và thiếu thốn, có thể đạt được một thứ nhưng lại phải đánh đổi điều khác, để đổi lấy điều này phải hy sinh điều kia… Hình ảnh ba vị Thần Phúc – Lộc – Thọ (Tam Đa) thể hiện mong muốn tuyệt đẹp mà ai cũng ao ước, tuy nhiên, mỗi vị thần chỉ đại diện cho một điều duy nhất.
Motip Tứ linh – Tứ quý (Tứ thời)
Hai chuẩn mực văn hóa phổ biến trong nghệ thuật phương Đông là Bốn Thần Linh và Bốn Thần Tài. Chúng biểu thị tính linh thiêng, quyền năng và sự vươn lên tối cao của con người.
Bốn con thú có sức mạnh phi thường và được kính trọng là Long – Lân – Qui – Phụng, được biết đến như Tứ Linh. Tứ Linh đã xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử Việt Nam và có mối liên hệ với truyền thuyết “Thăng Long” trong triều đại Lý. Mai – Lan – Cúc – Tre là bốn loại cây hoa biểu tượng cho bốn mùa xuân – hạ – thu – đông và được gọi là Tứ Quý hoặc Tứ Thời. Thường được miêu tả hoặc khắc trên bốn miếng bảng ghép lại với nhau.
Motip Bát bửu
Trong nền văn hóa cổ đại của Trung Quốc, Bát bửu được xem là tám bộ trang trí vô cùng quý giá với ý nghĩa đặc biệt. Những bộ trang trí này được sắp xếp đẹp mắt và được cho là mang lại may mắn và tài lộc cho gia chủ. Bát bửu cũng là một trong những mô hình trang trí phổ biến trong nghệ thuật Việt Nam, đặc biệt là trong triều đình Huế và các công trình tôn giáo cũng như văn hóa như chùa, văn miếu hay đình đền. Chúng được làm từ nhiều loại vật liệu và được biến tấu theo nhiều cách sáng tạo và độc đáo.
Motip bát giác
Mọi hình thức có tám cạnh (bát giác) được coi là biểu tượng của Bát quái ở Việt Nam – một quốc gia với nền văn hóa chịu nhiều ảnh hưởng từ văn hóa Hán cổ. Tuy nhiên, đối với các nền văn hóa khác như phương Tây, Hồi giáo, Ấn Độ giáo, Shiva giáo (Champa)… Thì hình bát giác cũng thường xuất hiện, nhưng mang ý nghĩa hoàn toàn khác và không liên quan đến Bát quái. Bát giác là biểu hiện đơn giản và dễ hiểu của Bát quái – một khái niệm quan trọng trong văn hóa phương Đông.
Motip chim – thú
Biểu tượng của các sinh vật trong tự nhiên được người Việt xưa tưởng tượng và biến tấu thành hoa văn chim – thú. Những hoa văn này mang ý nghĩa may mắn và tốt lành trong cuộc sống. Chúng thường được kết hợp với các hoa văn khác như kỷ hà, hồi văn, chữ viết… Để tạo nên những tác phẩm nghệ thuật phong phú về văn hóa và lịch sử Việt Nam.
Các họa tiết chim và thú đặc trưng mang tính văn hóa của Việt Nam bao gồm:
- Các sinh vật xuất xứ từ Trung Quốc, có hình ảnh của Tứ linh bao gồm Long, Lân, Qui, Phụng, được người dân Việt Nam xem là biểu tượng của sức mạnh và địa vị.
- Các loài chim quý hiếm như Hạc, Trĩ hay Công được sử dụng trong nghệ thuật truyền thống để thể hiện sự cao độ, tinh tế và tình cảm của văn hóa Việt Nam.
- Các sinh vật gần gũi với cuộc sống của người Việt bao gồm họa tiết hình con dơi, con cá và con cọp. Chúng thể hiện sự giàu có, sức sống và mạnh mẽ.
Motip thực vật (lá đề, hoa sen, hoa chanh)
Ví dụ, cây cảnh là vật liệu trang trí phổ biến trong kiến trúc phương Đông và nhà ở Việt Nam vì chúng gần gũi với đời sống và mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Để tạo hình ảnh trang trí, có rất nhiều loại cây cảnh được sử dụng.
- Tứ quý bao gồm: tùng, cúc, trúc, mai, biểu tượng cho bốn mùa trong năm.
- Sen là loài hoa tượng trưng cho tính trong sáng và thuần khiết của đạo Phật, cũng là Quốc hoa của Việt Nam.
- Hoa cúc đã được lựa chọn làm Quốc hoa trong thời kỳ triều đại Nguyễn, biểu tượng cho sự giản dị, cao quý, kín đáo và bền vững.
- Bồ Đề: thể hiện sự vĩ đại của Đức Phật.
- Kết nối với cuộc sống giản dị của nông thôn Việt Nam, hoa chanh đơn giản và duyên dáng. Những họa tiết thực vật thường được sáng tạo từ đơn giản đến phức tạp và tôn lên sự uốn cong của nét trong kiến trúc.
Họa tiết Kỷ Hà
Ba nhóm chính của họa tiết Kỷ Hà gồm các hình học phổ biến trong nghệ thuật Việt Nam và đây là một dạng hoa văn.
- Đó là những hình đa giác kết hợp với nhau, tạo nên những bức tranh đầy màu sắc và ánh sáng khác nhau. Các họa tiết được tạo thành bởi các hình thoi, lục giác, tam giác, và chữ nhân được đan xen với nhau.
- Là những hình tròn đơn giản hoặc phức tạp, họa tiết vòng tròn có thể biểu thị sự tròn đầy và may mắn.- Có thể là hình đồng tiền vàng, hoa thị, song hoàn, liên hoàn…
- Hoa văn hồi văn có tính đối xứng và cân đối, là những hoa văn được lặp lại theo một quy luật nhất định. Chữ Hán-Việt có thể được dùng để tạo ra những hình khối độc đáo, bao gồm chữ thập, chữ vạn, chữ công…
Quyền tác giả đối với tác phẩm mỹ thuật ứng dụng
Quyền sở hữu tác phẩm được chia thành hai loại: quyền sở hữu tài sản và quyền sở hữu nhân thân. – Quyền sở hữu tác phẩm là quyền hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức đối với các sản phẩm trí tuệ mà họ tạo ra hoặc sở hữu.
Một trong các loại tác phẩm được bảo vệ bản quyền là tác phẩm nghệ thuật áp dụng. Để được bảo vệ, tác phẩm nghệ thuật áp dụng phải thể hiện sự sáng tạo nghệ thuật, thể hiện vẻ đẹp và đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của con người. Tuy nhiên, chỉ cần tác phẩm có sự sáng tạo trí tuệ, không cần phải đánh giá chất lượng hoặc giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
Các tác phẩm nghệ thuật ứng dụng có thể là các hình khối, đường nét, màu sắc, điêu khắc… Được áp dụng để thể hiện trên các sản phẩm (đồ vật) có tính ứng dụng trong cuộc sống. Ngoài ra, các tác phẩm nghệ thuật ứng dụng còn phải được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Ví dụ như thiết kế thời trang, nội thất, biểu trưng, hình ảnh…
Tác phẩm nghệ thuật áp dụng để được bảo vệ bản quyền phải có tính độc nhất, điều này có nghĩa là tác giả phải sáng tạo tác phẩm độc lập, không sao chép từ các tác phẩm khác. Tính độc nhất chỉ liên quan đến hình thức biểu đạt của tác phẩm, không liên quan đến ý tưởng hay nội dung.
Tác giả có quyền đối với tác phẩm mỹ thuật ứng dụng dựa trên hình thức vật chất của nó, và không phụ thuộc vào việc đăng ký hay công bố. Việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả chỉ được sử dụng làm chứng cứ để giải quyết tranh chấp.
Để bảo vệ các tác phẩm nghệ thuật, cơ chế bảo vệ hình thức được áp dụng để ngăn chặn việc sao chép hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu hai tác phẩm nghệ thuật ứng dụng có điểm tương đồng về nội dung, đường nét và màu sắc, nhưng được sáng tạo độc lập, thì không vi phạm quyền tác giả.
Từ khi được công bố lần đầu tiên, thời gian bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm nghệ thuật ứng dụng là 75 năm; hoặc 100 năm nếu không được công bố trong vòng 25 năm. Theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ.
Các thông tin về việc sử dụng họa tiết trong trang trí ứng dụng đã được chia sẻ trên Hocvn. Tôi hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp ích cho bạn.
