Nếu ta từng học văn Việt Nam, chắc chắn ta không xa lạ với những câu hỏi yêu cầu chứng minh hoặc phân tích cụ thể về “giá trị hiện thực” của một tác phẩm nào đó. Vậy giá trị hiện thực có nghĩa là gì? Nếu bạn vẫn đang mơ hồ về khái niệm này, hãy cùng chúng tôi khám phá nó nhé.
Table of Contents
Khái niệm giá trị hiện thực
Giá trị hiện thực trong một tác phẩm văn học phản ánh một phần cuộc sống. Mỗi tác phẩm văn học có giá trị hiện thực riêng biệt, thể hiện tư tưởng và góc nhìn khác nhau của những người đam mê viết lách.
Biểu hiện của giá trị hiện thực
Cuộc sống thực tế luôn phản ánh giá trị hiện thực một cách cụ thể và đa dạng. Trong văn học, giá trị hiện thực thường được thể hiện qua những đặc trưng chính.
Trong mỗi tác phẩm văn học, giá trị hiện thực được biểu hiện qua những cách đặc biệt. Dù chia sẻ cùng nỗi đau và khó khăn của người dân Việt Nam, Ngô Tất Tố miêu tả sự gian khổ của chị Dậu thông qua việc sưu tầm thuế nặng. Trong khi đó, “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ tái hiện cảnh đau khổ tột cùng của một gia đình, tiết lộ bộ mặt thật của xã hội phong kiến với định kiến phụ nam trọng nữ. Đối với Nam Cao, “Chí Phèo” là cách ông muốn mọi người đi sâu vào hiện thực u ám, tối tăm, để phơi bày sự suy tàn và sự đau khổ tinh thần của những người dân bị lưu vong ở đáy xã hội.
Đặc trưng của giá trị hiện thực
Cần quan tâm đến những đặc điểm đặc trưng của giá trị hiện thực khi biết định nghĩa của nó. Trong văn học, giá trị hiện thực thường là những hiện thực tưởng tượng, phản ánh sự tồn tại của một thời kỳ cụ thể thông qua các khía cạnh khác nhau thay vì chỉ trực tiếp đề cập đến hiện thực đó.
Vậy đặc điểm riêng của giá trị thực tế là gì?
Giá trị thực sự của con người được đặt ở trung tâm và trở thành tâm điểm của mọi tác phẩm. Mỗi tác giả sẽ tạo ra một nhân vật với ngoại hình, tính cách, hành động và lời nói riêng biệt. Nhân vật này đại diện cho một tầng lớp xã hội cụ thể và số phận của họ cũng phản ánh hoàn cảnh của giai cấp đó trong xã hội.
Trong tiểu thuyết “Tắt đèn”, chị Dậu được sử dụng như một biểu tượng cho tầng lớp người dân nghèo khổ, vất vả và khốn khó, phải chịu đựng gánh nặng của cuộc sống. Trái ngược với đó, Vũ Nương trong truyện “Người con gái Nam Xương” đại diện cho những người phụ nữ bị xã hội phân biệt đối xử, luôn bị khinh thường và bị đàn áp. Chí Phèo cũng là một biểu tượng cho tầng lớp lao động bị áp bức và đánh đồng trong xã hội, không có cách nào thoát khỏi hoàn cảnh khó khăn.
Bá Kiến trong cuốn “Chí Phèo” lại thuộc tầng lớp thống trị, ngược lại, hống hách và luôn cố gắng bóc lột những người nghèo khổ yếu đuối.
Làng Vũ Đại trở thành biểu tượng của xã hội Việt Nam thời đó, bị hoàn toàn đánh mất tính nhân văn. Nhân dân chỉ có thể thất vọng trước tình trạng khó khăn không thể cứu vãn.
Trong một tác phẩm văn học, giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo thường đồng điệu. Hiện thực thể hiện sự thật và những mảng tối tăm của xã hội và suy nghĩ con người, trong khi đó, giá trị nhân đạo tôn vinh cái đẹp tinh tế trong tâm hồn con người. Nó như một tia sáng lóe lên giữa bức tranh u ám, như một đóa hoa sen nở trong vũng lầy. Như Thị Nở là ánh sáng trong lòng Chí Phèo, như anh Tràng trở thành nguồn sáng cho người khác dù đang đối mặt với nguy hiểm.
Giá trị hiện thực trong các tác phẩm văn học
Giá trị hiện thực trong tác phẩm Chí Phèo – Nam Cao
Đầu tiên, trong hình ảnh của làng Vũ Đại, Nam Cao tiết lộ mối quan hệ phức tạp giữa những người mạnh mẽ. Mặc dù họ giả vờ tốt với nhau, nhưng thực chất họ muốn đánh bại nhau. Điều này là một hiện tượng phổ biến được ảnh hưởng trực tiếp từ xã hội – khi trâu bò đấu nhau, ruồi muỗi sẽ là nạn nhân chịu thiệt thòi không công.
Sau đó, giá trị thực tế được thể hiện rõ nhất qua bức tranh về nông thôn, thể hiện mâu thuẫn giữa việc bóc lột và áp bức nông dân.
Bá Kiến được xem là biểu tượng của tầng lớp cai trị ở vùng nông thôn vào thời điểm đó, một người già mạnh mẽ và uy nghiêm, thể hiện sự gan dạ và tài giỏi.
Hình ảnh người nông dân bị đẩy xuống đáy xã hội được mô tả qua nhân vật Chí Phèo, không chỉ tàn phá tâm hồn và hủy diệt nhân tính, mà còn liên quan đến tư cách sống và tư cách làm người bị người dân địa phương phủ nhận. Nỗi đau khổ tột cùng không chỉ thể hiện qua Chí Phèo không có gia đình, nhà cửa và người thân, mà còn thông qua việc cả làng Vũ Đại coi Chí Phèo như một con quỷ ác, mong muốn loại bỏ hắn khỏi thế giới con người. Ngay cả Chí Phèo cũng cảm thấy rằng mình không xứng đáng tồn tại trên cuộc sống này.
Kế tiếp, Thị Nở trở thành biểu tượng cho người nông dân, người có ngoại hình không được đánh giá cao và bị coi thường. Mặc dù thế, Thị có một trái tim rất nhân hậu. Cô không quan tâm đến những lời đàm tiếu của xã hội và không bỏ qua người khác chỉ vì những tin đồn và tai tiếng.
Như vậy, trong tác phẩm này, giá trị thực tế chủ yếu là gì?
Chí Phèo đại diện cho một phần người lao động khi bị đẩy vào con đường trở thành tội phạm. Nó không chỉ thể hiện sự bất công trong việc bị lợi dụng và bóc lột bởi nhân dân khi họ rơi vào hoàn cảnh khó khăn, không có lựa chọn nào khác để tiếp tục sống ngoài việc trở thành tội phạm.
Qua hình ảnh này, tác giả muốn tập trung miêu tả hiện tượng tội phạm gia tăng ở vùng nông thôn, đồng thời tiếng vang những hành động đáng sợ và tàn bạo của xã hội khi làm mất đi nhân tính của con người, ngăn cản họ trở thành những người thực sự.
Đây là một số kiến thức tổng hợp về ý nghĩa thực tế và cách thể hiện nó trong các tác phẩm văn học nổi tiếng. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, hãy liên hệ trực tiếp với timviec. Chúc bạn thành công.
