Trong triết học Mác – Lênin, có tổng cộng 6 cặp phạm trù triết học duy vật, biện chứng. Qua bài viết này, mong muốn độc giả có thể tìm hiểu về nội dung, ý nghĩa và tính chất phương pháp luận của từng cặp phạm trù triết học.
6 cặp nguyên tắc triết học Mác – Lênin.
Trước khi khám phá về 6 khía cạnh triết học, hãy cùng tìm hiểu về ý nghĩa của thuật ngữ “phạm trù” và “phạm trù triết học”.
Phạm trù là khái niệm thể hiện các đặc điểm, quan hệ cơ bản và chung nhất của các đối tượng, hiện tượng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.
Phạm trù triết học là một khái niệm rộng và toàn diện, thể hiện các khía cạnh và mối quan hệ với bản chất của sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
Phạm trù triết học có những tính chất sau:
Phạm trù phản ánh quy định biện chứng của hiện tượng hay sự vật. Điều này cho thấy chúng ta cần linh hoạt, mềm dẻo, biện chứng và uyển chuyển trong việc sử dụng và vận dụng phạm trù.
6 cặp phạm trù triết học phổ biến
Phạm trù triết học là cái chung, nó chỉ ra những thuộc tính, mặt giống và đặc điểm được lặp lại trong cái riêng khác.
Phạm trù cái riêng là việc chỉ ra một hiện tượng, một sự vật, một hệ thống hoặc một quá trình mà sự vật tạo thành là độc lập với các yếu tố khác.
Phạm trù những điểm tương đồng và khác biệt.
Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng để thể hiện sự hiện diện của nó.
Mỗi cá nhân là một thực thể độc lập, trong đó có những điểm tương đồng như khả năng quan sát và điều khiển hành vi của bản thân. Họ cũng có trái tim để cảm nhận thế giới xung quanh.
Nguyên nhân là một khái niệm sử dụng để mô tả sự tác động qua lại giữa các bộ phận, các mặt và các thuộc tính trong một đối tượng hoặc giữa các đối tượng với nhau, gây ra những thay đổi cụ thể.
Kết quả là phạm trù chỉ ra những thay đổi đã xuất hiện do phạm trù nguyên nhân tạo ra.
Kết quả được sinh ra do nguyên nhân, với nguyên nhân xảy ra trước và kết quả xảy ra sau. Kết quả sẽ tương tự như nguyên nhân và được sinh ra theo cách tương tự.
Khi gieo gió, chắc chắn sẽ gặp bão. Những hành động phi pháp sẽ đem lại hậu quả ác, và những hành động bất lương sẽ gây ra những tình huống không may.
Phạm trù tự nhiên sẽ chỉ dẫn cho chúng ta trên con đường của chúng ta thông qua nhiều sự ngẫu nhiên, đồng thời cũng quy định và bổ sung cho những sự ngẫu nhiên đó. Vì vậy, trong thực tế, chúng ta phải căn cứ vào tự nhiên thay vì ngẫu nhiên, song không được quá phụ thuộc vào ngẫu nhiên và không được tách rời tự nhiên khỏi ngẫu nhiên.
Để đạt được thành công cao nhất trong quá trình học tập, việc siêng năng và chăm chỉ là điều không thể thiếu. Tuy nhiên, đôi khi khi đến ngày thi, vấn đề sức khỏe có thể gây ra một số trở ngại và dẫn đến kết quả thi không cao.
Để đạt kết quả tốt trong quá trình học tập, việc chăm chỉ và siêng năng là điều không thể thiếu. Tuy nhiên, đôi khi, khi đến ngày thi, sức khỏe không ổn định có thể gây ra kết quả thi không như mong đợi.
Cặp phạm trù này luôn có mối liên hệ chặt chẽ và thống nhất với nhau. Không tồn tại hình thức nào không chứa nội dung, và không có nội dung nào lại không có hình thức. Nội dung của phạm trù quyết định hình thức, và hình thức cũng ảnh hưởng ngược lại đến nội dung. Hình thức phù hợp thúc đẩy sự phát triển tốt hơn của nội dung và ngược lại.
Ví dụ: Cách bố trí tiêu đề và màu sắc bìa trong một cuốn sách sẽ phụ thuộc vào nội dung của nó. Nếu nội dung của cuốn sách buồn và trái ngược với màu sắc vui nhộn của bìa sách, người đọc có thể cảm thấy khó chịu và không muốn đọc nó.
Bản chất là khía cạnh cho thấy sự tập hợp các đặc điểm và các liên hệ tương đối ổn định trong một sự vật, bản chất xác định sự phát triển và chuyển động của sự vật đó.
Phạm trù tự nhiên và hiện tượng.
Hiện tượng là khái niệm chỉ sự biểu hiện ngoại vi của bản chất.
Hiện tượng là một tác động của bản chất và luôn biểu hiện thành các sự việc cụ thể. Bản chất có ảnh hưởng quyết định đến hiện tượng, và hiện tượng sẽ phản ánh bản chất như thế nào.
Ví dụ: Nước nếu có bản chất là lỏng thì sẽ biểu hiện ra dưới dạng hiện tượng.
Phạm trù khả năng và hiện thực luôn tồn tại cùng nhau, không thể tách rời. Khả năng chỉ trở thành hiện thực khi có điều kiện. Vì vậy, để nhận thức thực tế, chúng ta phải dựa trên hiện thực. Để biến khả năng thành hiện thực, con người cần tận dụng sự chủ động của mình trong quá trình nhận thức và hành động.
Có thể tạo ra một hộp quà bằng cách sử dụng viết, giấy và thước đo.
Qua việc nắm thông tin về 6 cặp phạm trù triết học, bạn đọc có thể hiểu rõ quan điểm triết học Mác – Lênin về mối quan hệ biện chứng giữa các cặp phạm trù và ý nghĩa phương pháp luận khi nghiên cứu chúng.
